Ông Nguyễn Văn Lộc – Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam cho biết sản lượng lũy kế từ đầu niên vụ đến hết tháng 5/2025, toàn ngành đã ép được 12.680.100 tấn mía và sản xuất được 1.250.970 tấn đường các loại.
Tháng 5/2025 ghi nhận nhiều biến động đáng lo ngại đối với thị trường đường trong nước và quốc tế. Trong khi giá đường trên thị trường thế giới lao dốc xuống mức thấp nhất trong ba năm qua, thì thị trường nội địa Việt Nam tiếp tục chịu sức ép nặng nề bởi nguồn cung dư thừa, tiêu thụ suy yếu, và tình trạng đường nhập lậu diễn biến phức tạp, chưa có dấu hiệu suy giảm bất chấp hàng loạt biện pháp chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ.
GIÁ ĐƯỜNG THẾ GIỚI CHẠM ĐÁY 3 NĂM
Dẫn số liệu từ báo cáo của Tổ chức Mía đường thế giới (ISO), ông Lộc cho biết trong nửa đầu tháng 5/2025, giá đường thô và đường trắng trên thị trường kỳ hạn có xu hướng tăng nhẹ nhờ kỳ vọng kinh tế vĩ mô được cải thiện sau khi Hoa Kỳ và Trung Quốc nối lại đối thoại thương mại.
Tuy nhiên, đến nửa cuối tháng, các tín hiệu tích cực từ nguồn cung dồi dào tại các quốc gia xuất khẩu chủ lực như Brazil, Ấn Độ và Thái Lan đã nhanh chóng đẩy giá đường quay đầu giảm mạnh. Thêm vào đó, tác động từ chính sách thuế tại Hoa Kỳ càng như “cú đấm bồi” khiến giá đường ở khu vực châu Mỹ giảm sâu.
“Hiện tại, tồn kho tại các nhà máy sản xuất đường hiện đã vượt quá 70% sản lượng đường niên vụ 2024/25. Đây là mức tồn kho cao kỷ lục trong lịch sử ngành mía đường”.
Ông Nguyễn Văn Lộc, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường.
Giá đường thô trung bình tháng 5/2025 trên thế giới được ghi nhận ở mức 17,69 cent/pound, giảm so với 18 cent/pound của tháng 4/2025 và thấp hơn đáng kể so với mức gần 19 cent/pound của tháng 3 – đánh dấu mức thấp nhất trong vòng ba năm trở lại đây. Tương tự, giá đường trắng trung bình cũng chỉ đạt 487,15 USD/tấn, giảm mạnh so với tháng 4/2025 (511,73 USD/tấn) và tháng 3/2025 (531,37 USD/tấn).
Dữ liệu từ Tradingeconomics cũng xác nhận xu hướng đi xuống liên tục của giá đường kể từ đầu năm 2024, kéo dài đến tháng 6/2025. Tại một số nước trong khu vực như Philippines, Trung Quốc và Indonesia, giá đường nội địa vẫn neo ở mức cao.
Cụ thể, tại Manila (Philippines), giá đường luyện bán sỉ dao động quanh mức 3.648 – 3.718 peso/bao 50kg trong tháng 5/2025. Tại Indonesia, giá đường bình quân dao động từ 18.700 – 18.800 rupiah/kg. Còn ở Trung Quốc, giá đường trắng giao ngay duy trì mức 6.135 – 6.160 nhân dân tệ/tấn.
Trái ngược với xu hướng đó, tại Việt Nam, giá đường lại ở mức thấp nhất trong khu vực. Nguyên nhân chủ yếu là do nguồn cung dồi dào từ vụ ép 2023/24 còn tồn kho lớn, kết hợp với lượng đường vụ mới 2024/25 đã bắt đầu ra thị trường. Bên cạnh đó, xu hướng người tiêu dùng chuyển sang sử dụng đường lỏng siro ngô HFCS ngày càng phổ biến đã khiến sức cầu thị trường suy yếu rõ rệt.
Thực trạng này khiến nhiều nhà máy sản xuất mía đường trong nước lâm vào tình cảnh “tiến thoái lưỡng nan”. Nhiều doanh nghiệp buộc phải bán dưới giá thành để có tiền trả nợ nông dân, nhưng vẫn không tiêu thụ được. Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam, tồn kho tại các nhà máy hiện đã vượt quá 70% sản lượng niên vụ 2024/25 – mức tồn kho cao kỷ lục trong lịch sử ngành.
ĐƯỜNG NHẬP LẬU VẪN TRÀN LAN
Trong khi ngành mía đường trong nước lao đao vì tồn kho và giá thấp, thì một vấn đề nhức nhối khác vẫn tiếp tục là bài toán chưa có lời giải: buôn lậu đường.
Theo ghi nhận trong tháng 5/2025, hoạt động gian lận thương mại và buôn lậu đường vẫn diễn ra tại nhiều địa phương, với số lượng lớn và hình thức ngày càng tinh vi. Tại Kiên Giang, lực lượng chức năng phát hiện và thu giữ 60 tấn đường có dấu hiệu vi phạm nhãn mác và nguồn gốc xuất xứ, trị giá hơn 1,2 tỷ đồng.
Tại Nghệ An, 3 tấn đường cát vàng Thái Lan không hóa đơn, không nhãn phụ đã bị bắt giữ ngay tại trung tâm TP Vinh. Tại Phú Yên, một xe tải vận chuyển 33 tấn đường trắng Thái Lan bị kiểm tra khi không có người sở hữu hợp pháp.
Tại Bình Định, lực lượng chức năng bắt giữ gần 4 tấn đường lậu được cất giấu trong kho hàng dân dụng. Nghiêm trọng hơn, tại Quảng Trị, hai cá nhân bị xử phạt hành chính lên tới 70 triệu đồng/người vì kinh doanh hàng nhập lậu là thực phẩm, với tang vật là 9.500kg đường Thái Lan không có nguồn gốc rõ ràng.
“Dù Chính phủ đã liên tiếp ban hành các chỉ đạo mạnh mẽ như Công điện số 65/CĐ-TTg ngày 15/5, Chỉ thị 13/CT-TTg ngày 17/5, và Công điện 72/CĐ-TTg ngày 24/5 về đợt cao điểm chống buôn lậu, hàng giả, hàng gian lận thương mại, nhưng thực tế trên thị trường cho thấy mức độ chuyển biến còn rất khiêm tốn”.
Ông Nguyễn Văn Lộc – Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam.
Cùng với đường nhập lậu, một mối lo khác đang đè nặng lên ngành mía đường Việt Nam là sự gia tăng mạnh mẽ của lượng đường lỏng siro ngô HFCS nhập khẩu. Theo Tổng cục Hải quan, trong tháng 5/2025, khối lượng HFCS nhập về tương đương cùng kỳ năm ngoái, nhưng xu hướng chuyển dịch tiêu dùng từ đường mía sang HFCS rõ rệt hơn trong năm nay, nhất là ở các ngành công nghiệp thực phẩm – đồ uống, do giá rẻ và khả năng thay thế cao.
Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức tiêu thụ đường trong nước mà còn tác động dài hạn đến sự phát triển bền vững của ngành mía đường – một ngành có liên quan trực tiếp đến sinh kế của hàng trăm nghìn hộ nông dân.
Theo ông Lộc, thị trường đường hiện tại là bức tranh không mấy sáng sủa: giá giảm, tiêu thụ trì trệ, tồn kho chạm đỉnh và buôn lậu hoành hành. Vì vậy, những nỗ lực chính sách cần nhanh chóng được cụ thể hóa thành hành động hiệu quả, từ việc kiểm soát đường nhập lậu, giám sát thị trường siro ngô đến hỗ trợ tiêu thụ đường sản xuất trong nước. Nếu không, ngành mía đường – vốn đã trải qua nhiều thăng trầm sẽ còn đối mặt với những thử thách khắc nghiệt hơn trong thời gian tới.
